Bebeğiniz dünyaya geldiğinde o kadar küçük ve yardıma muhtaçtır ki onun gözünün içine bakar ne istediğini anlamak için çırpınırsnız, ona sunacağınız yardımın ne olduğunu anlamak için çabalar çabalar ama onun dilini bazen anlayamazsınız ve kaçınılmaz sonla karşılaşırsınız, bebeğiniz ağlamaya ya da huzursuzlanmaya başlar. İşte o noktada bakım veren ne yapacağını bilemeyebilir, telaşlanabilir, halbuki bebeğim ne istediğini söylese paylaşsa hemen yapacağım… diye düşünür, daha konuşmasına çok var… İşte tam bu noktada çok işlevsel, kullanışlı bir yöntem sunacağım size bu yazımda. ‘Bebek işaret dili!’
Haydi başlayalım;
Bebek işaret dili bebeğinizle temel ihtiyaçları için iletişim kurabileceğiniz bir araç, adı üstünde bir dildir aslında. Peki bebeğim bu dili nasıl öğrenecek? Ona nasıl sunsam alır ya da ya bebeğim bu dili öğrenip kendi dilimizi konuşmazsa?.. diye sorduğunuzu duyar gibiyim, okumaya devam ettiğinizde bu soruların yanıtlarını görmüş olacaksınız.
Öncelikle daha fazla merakta bırakmadan sizlere bebek işaret dilinin ne olduğunu açıklamak istiyorum; Nancy Cadjan’ın tanımıyla bebek işaret dili; günlük etkileşiminizde bebeğin doğal yetenek ve eğilimlerini, anlaşılırlığı arttırmak üzere kullanmasıdır. Ben bu tanımı biraz daha açmak istiyorum, bebek işaret dili aslında konuştuğunuz dil her ne ise o dil gibi bir dil, bir araç, bir iletişim kanalı. Burada kullanılan ‘araç organlar’ farklı, hepimizin bildiği klasik işaret dili gibi aslında. Bebeklerimiz yardıma muhtaç olsalar da bilgiyi alma, işlemleme ve sunma konusunda bizim sandığımızdan çok daha beceriklidirler. Bebekler dil gelişimi için doğuştan donanımlı olup duymaya karşı son derece hassastırlar. Doğumun akabinde 3-4 gün gibi kısa bir zaman içinde çığ gibi gelen tüm sesler arasından insan sesini daha da özelleştirip annelerinin sesini ayırt edebilirler. Mehler tarafından yapılan bir çalışmada henüz dört günlük Fransız bebekler ile iki aylık Amerikan bebeklerin kendi dillerini yabancı dillerden ayırt edebildikleri bulunmuştur. Aynı zamanda yapılan çalışmalar gösteriyor ki bebekler yüzleri, mimikleri ve davranışları algılayıp kodlamada da oldukça beceriklidirler. Bu iki bilgi bir araya geldiğinde bebeklerimiz için ‘anlıyor ama konuşamıyor’ diyebiliriz. Konuşma becerisi kazanmak için geçen sürede hem anne hem de bebek yorulmasın, aralarındaki iletişim ve bağ kuvvetlensin diyelim ve bebek işaret dilinin nasıl sunulacağına geçelim…
Bebek işaret dilini sunmak oldukça basittir. Bebek doğal yaşam alanı içinde konuşma dilini nasıl öğreniyorsa işaret dilini de o şekilde öğrenir. Gelin bu sunumu bir örnekle size anlatayım.
Yukarıdaki görsele dikkatle bakın ve süt işaretini kavrayın. Gözlerinin içine bakarak bebeğinizin yüzü yüzünüze paralel olacak şekilde pozisyon alın. Bebeğinizi emzirmeden önce bebeğinizin yanına gidin ve ‘benim bebeğim süt mü içmek istiyor? Süt zamanı geldi, küçük bebeğim süt ister misin?’ şeklinde sözel uyaranlar verip her süt kelimesi ağızdan çıktığında süt işaretini yapın. Böylelikle bu tekrarlı davranışla bebeğinize işareti sunmuş olursunuz, belli bir zaman geçtikten sonra bebeğiniz bu işareti süt ile eşleştirir, öğrenir ve ihtiyacını dile getirmek için artık bu işareti kullanmaya başlar. Böylelikle ebeveyn ve bebeği arasında iletişim kesintisiz bir şekilde devam eder.
Sunum işlemi yapılırken, hareketle beraber her zaman kelimeyi kullanmaya özen göstermeliyiz ki bebeğimiz kelimenin sesli kullanımına da maruz kalsın ve konuşma çağına geldiğinde kelimeyi kullansın. İşte burada da bir diğer soruya yanıt vermiş oluyoruz. Bebeğimin konuşması işaretler sebebiyle gecikir mi? Diye soran anne babalara cevabımız elbette hayır. Bu bir süreç, bebeğiniz konuşmaya başladığında ifade edebildiği ihtiyaçları için nasıl ağlamayı, huzursuzlanmayı bırakıp konuşuyorsa, işareti de bir kenara koyup konuşacaktır. Çünkü işlemleme devam ederken sözel uyaran maruziyeti devam etmekte. Bebek işaret dili, ağlama ve huzursuzlanma davranışını söndürüp yerine koyduğunuz bir istenen davranış olacaktır.
Baby Muma’da eğitmenlerimiz, birçok işaretin sunumunu dersler esnasında ebeveynlere öğretir. Uzmanlarımız ebeveyn/bebek iletişimini ve bağını oldukça önemser ve çalışmalarını da bu doğrultuda gerçekleştirir. Sağlıklı bir iletişim güvenli bağlanma ve ayrışma süreçlerini de destekleyecektir. Sizler de bebeklerinizi daha iyi anlayabilmek ve onlara doğru kanaldan ulaşabilmek için bebek işaret dilini kullanabilir dilerseniz Baby Muma’nın eğitimlerinden faydalanabilirsiniz. Sağlıklı ilişkiler ve güvenli bağlar geliştirebileceğiniz zamanlara doğru. Sevgiyle kalın.
Psikolog/Eğitmen Fatahan Büşra Özcan
Okuma Süresi: 2 Dk.
Kaynakça:
Cadjan, N. (2013). Bebek işaretler 1 2 3. Eskişehir: Bilim Teknik.
Karacan, E. (2000). Bebek ve çocuklarda dil gelişimi. Klinik Psikiyatri, 3 263-263.